Місто Познань

Opór wobec najeźdźcy to nie tylko działania na pierwszej linii frontu, obrona obiektów o strategicznym znaczeniu, precyzyjne kontrataki i pospieszne uzupełnianie strat. To również kolektywny wysiłek społeczeństwa, wielowymiarowa walka cywilna. Przypomina o tym Paweł Pieniążek, autor książki Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji, który wojnę w Ukrainie obserwuje od 2014 roku. Dziennikarz w najbliższy wtorek będzie gościem kolejnej odsłony cyklu spotkań Spojrzenie na Wschód organizowanego przez CK Zamek.

Gdyby kosmici mieli okazję wznieść wyłącznie jedną budowlę na naszej planecie, prawdopodobnie byłaby to Wielka Piramida Cheopsa. Zbudowany około 2560 roku p.n.e grobowiec władcy Egiptu z epoki Starego Państwa niezmiennie wprawia turystów w podziw, historyków - w zakłopotanie, teorie pseudonaukowe natomiast - w ruch. Śmiałą próbę syntezy wiedzy dotyczącej największej i najsłynniejszej z ponad 100 egipskich piramidy podejmuje Szymon Zdziebłowski w Wielkiej Piramidzie. Tajemnicy cudu starożytności.

Komiksy czarno-białe i kolorowe, poważne i rozrywkowe, superbohaterskie, fantastyczne i kryminalne, dla dzieci, młodzieży, a także przeznaczone tylko dla dorosłych czytelników będą tematem dyskusji i analiz w czasie odbywającego się pod koniec kwietnia Poznańskiego Festiwalu Sztuki Komiksowej. To najlepsza okazja, by osobiście sprawdzić, co teraz dzieje się w świecie obrazkowych opowieści.

- Lenin mawiał, że zaufanie jest dobre, ale kontrola jest lepsza, a Duńczycy odwracają to porzekadło, uważając, że kontrola jest dobra, ale zaufanie tańsze - mówi Sylwia Izabela Schab, autorka książki Dania. Tu mieszka spokój, tłumaczka i literaturoznawczyni związana z Katedrą Skandynawistyki UAM.

- Mamy w Polsce szereg przysłów typu "Gość w dom, Bóg w dom". Nie muszę chyba jednak udowadniać, że deklaracje swoje, a rzeczywistość swoje. Ale te przysłowia nie wzięły się znikąd, lecz z przeświadczenia, że dom ma centralne miejsce w naszym życiu - mówi Waldemar Kuligowski, autor książki Z roślin, z dźwięku, z marzeń. Domy świata.

Wiele razy słyszałem od pragmatyków, że literatura piękna mniej jest warta niż publikacje naukowe czy poradniki. I choć dusza literaturoznawcy cierpiała katusze, nie zawsze byłem w stanie odpowiedzieć celnymi kontrargumentami. I tu ze spóźnioną odsieczą przybywa Czytać, dużo czytać Ryszarda Koziołka. Zbiór tekstów cenionego badacza to jedna wielka apologia i apoteoza narracji fikcyjnych. Wynika z niej, że nawet jeśli od czytania nie staniemy się lepsi, to na pewno w jakiś sposób bogatsi. Wewnętrznie.

Jesteśmy chyba w dość osobliwym momencie dziejów. Oto bowiem maszyna, na której (a może: z pomocą której) piszę te słowa, podkreśla wyraz "antropocen" jako błędny, tak, jakby nie miała jeszcze świadomości, że era nas - ludzi - na tej planecie się kończy. Tymczasem literatura, kultura, zdają się to wiedzieć nie od dziś.

Gdyby tę książkę wydał pisarz z Polski - a nie Ukrainiec - bardzo możliwe, że wywołałby burzę. Albo, z uwagi na sytuację, nie wydałby jej wcale. Ukazuje ona bowiem w sposób karykaturalny życie polityczne i codzienne w Ukrainie po Majdanie, kilka lat przed pełnoskalową agresją Rosji. W trakcie czytania nasuwa się pytanie - gdzie kończą się satyra i sowizdrzalstwo, a zaczyna fabularyzowany reportaż?

Patrycja Sikora, poznańska pisarka i poetka, w  drugim zbiorze swoich wierszy wszyscy o nas mówią przedstawia obraz świata, w którym chroniąca swą wolność jednostka, jest nieustannie ograniczana i kontrolowana przez społeczne wzorce, normy, zasady i ideologie.

Czegóż to tu nie ma! Jest fresk Drzewo penisowe z XIII wieku, z jednego z neapolitańskich kościołów, jest Mona Lisa nie tylko tajemniczo się uśmiechająca, lecz bardziej w negliżu niż wszyscy ją znamy, wreszcie dzieło Hokusaia, które na wyobraźnię działa bardziej niż słynna Wielka fala w Kanagawie. Można by tak wyliczać bez końca...

Książki to nie tylko kultura, lecz również prężnie działający rynek wydawniczy. Dlatego też w dniach 10-12 marca zarówno ci, którzy żyją literaturą, jak i ci, którzy żyją z literatury, powinni z powodów pragmatycznych zjawić się w Poznaniu. W tym czasie delegacje najważniejszych (i nie tylko) wydawnictw w kraju spotkają się na terenie MTP z czytelnikami, potencjalnymi kontrahentami i przedstawicielami mediów. XXI edycji Poznańskich Targów Książki tradycyjnie już będą towarzyszyć spotkania z pisarzami, wystawy i warsztaty.

Gdyby tylko ta książka ukazała się, kiedy studiowałem jeszcze polonistykę! Historyk Tomasz Potkaj napisał Akwarium z wyczuciem, czyniąc zadość nie zawsze przecież fascynującej prawdzie o dziejach zinstytucjonalizowanej literatury, a jednocześnie ubarwiając swój reportaż żywymi anegdotami. Samokrytyki i afery, walka o mieszkania, wpływy i prawo do publikacji, romanse, alkohol i bijatyki - wszystko to wpisuje się w opowieść o Związku Literatów Polskich PRL-u. Choć to oczywiście poważny reportaż z popularnonaukowym sznytem, a nie tania sensacja.

Wydaje mi się, że Wiechnik pada ofiarą intelektualnej mody, by tłumaczyć historię za pomocą dyskursów. Pułapką było także przyjęcie perspektywy feministycznej, która okazała się wątłym oparciem narracyjnym.

Kogóż to nie ma na kartach tej niewielkiej książeczki! Jest i Dorotka z Czarnoksiężnika z krainy Oz, jest i Anna Frank, są gimnastyczki radzieckie i amerykańskie, wreszcie mały pomniczek siusiającej dziewczynki z Brukseli, dużo młodszy od swego starszego brata. Ale nie o tę galerię postaci tu chodzi.

Często przywoływany mit o Poznaniu jako mieście gospodarnym i porządnym musi mieć jakieś źródła i uzasadnienie. Wiele na ten temat znajdziemy w Made in Poznań Lucjana Morosa.

Sięgając po Trash Story_, oczekiwałem zbioru opowiadań z pogranicza typowej nowej prozy polskiej i internetowej pasty. Zamiast przaśnego Świata Według Kiepskich znalazłem jednak na swój sposób poetycką, doomerską opowieść z nurtu Buczkowski-Wawrzecki-core. Mateusz Górniak w swojej krótkiej książce odmienia biedę i traumy przez przypadki. A później je oswaja, wpisując w konwencje szczególnie bliskie czytelnikom urodzonym w latach 90. I tak sobie czytamy, aż nieśmiało łapiemy się na tym, że siedzimy z innymi szczurami w kręgu przy śmietniku, paląc rothmansy i nieśmiało obdarowując się empatią.

Bardzo bym chciała, by historia, o której dziś krótko napiszę, nigdy się nie skończyła. Optymistycznie zakładam, że przeżyje także mnie. Może potem jeszcze jedno, dwa pokolenia. Ale co będzie dalej? Jak będą wyglądały i czym będą biblioteki za lat 50 czy 100?

Rich Cohen nie pisze hagiografii. Nie nazywa The Rolling Stones najlepszym zespołem w historii, a jego członków - najwybitniejszymi muzykami. Zwraca uwagę na liczne artystyczne wpadki formacji, a także na wtórność, która z czasem zaczęła prowadzić do autoparodii. Mimo to przekonuje nas, że Stonesi to grupa, której zawdzięczamy gruntowne przemodelowanie muzyki rozrywkowej. I być może najbardziej wpływowy zespół w dziejach.

W niektórych księgarniach pojawiają się już wyodrębnione specjalne działy, które oferują literaturę Y&A, przeznaczoną dla młodych dorosłych. W jednym z tekstów dotyczących tego fenomenu Caroline Kitchener wspomina, że od tradycyjnej powieści młodzieżowej tę kategorię odróżnia wyraźne zakorzenienie tekstu w bieżących realiach psycho-społecznych oraz formacyjny, często edukacyjny charakter.

"Wojna, wojna nigdy się nie zmienia" - ta słynna, pochodząca z serii gier Fallout sentencja powraca jak nieznośne echo także wtedy, gdy zatopimy się w lekturze Powiedziała, że nie żałuje Tommiego Kinnunena. Śledząc złamane życiorysy bohaterek, które w 1945 próbują odnaleźć się w rzeczywistości spalonej przez uciekających żołnierzy Laponii, trudno bowiem nie snuć analogii do terroru tuż za naszą wschodnią granicą i kryzysu uchodźczego. Autor fińskiego bestsellera już w najbliższy czwartek odwiedzi Zamek.