Objaśnianie, dlaczego warto zajmować się poezją, bywa kłopotliwe. Na szczęście z tego rodzaju zainteresowań nie trzeba się spowiadać. Szczęśliwie tłumaczyć się nie musi też sama poezja. Z czego dokładnie? Z nadwyrężania norm językowych, eksperymentów, negacji "niewypowiadalności" doświadczenia czy ostentacyjnego pławienia się w swojej hermetyczności. Jak zaznacza profesor Piotr Śliwiński, kurator Poznania Poetów, festiwal "rzuca wyzwanie monotonii codziennych lęków i trosk. W poetyckich zwrotnicach i zwrotach zawiera się bowiem sens szukania innego - nowego, odnawiającego - postrzegania i wysłowienia naszej obecności". Ważnym punktem odniesienia dla tegorocznych spotkań z żywą liryką pozostaje świętująca swój okrągły jubileusz "Zwrotnica" Tadeusza Peipera. A wraz z nią cała tradycja polskiej (i europejskiej) awangardy. Kwestie podejmowane przez historyków literatury okazują się zaskakująco świeże, gdy sięgamy po poezję najnowszą. Mało tego, artystyczne fundamenty kładzione przed stu laty zapewniają oparcie wobec pęknięć rzeczywistości, ujmowanej w karby mowy wiązanej.

Powrót weteranów

Także i tegoroczną edycję Poznania Poetów uświetni poczet weteranów. Twórców wpływowych, budzących podziw, a często i zazdrość mniej docenionych kolegów i koleżanek po piórze. Swój udział w festiwalu potwierdzili zatem Piotr Sommer i Andrzej Sosnowski, nie tylko poeci, ale też eseiści, redaktorzy i znawcy literatury anglosaskiej, Dariusz Sośnicki (ceniony i nagradzany reprezentant nurtu "poezji nieefektownej"), wywodzący się z Nowej Fali i "Prób" Ryszard Krynicki czy darzona posłuchem krytyczka, naukowczyni i oczywiście poetka Inga Iwasiów. Do zaszczytnego grona weteranów mamy wszelkie prawo zaliczyć też Edwarda Pasewicza, wieloletniego prezesa Queerowego Centrum Kultury, nominowanego do "Nike" za zbiór Sztuka bycia niepotrzebnym i ubiegłorocznego laureata "Angelusa" za powieść Pulverkopf.

Przekór poezji współczesnej

Oprócz wymienionych wyżej klasyków polskiej poezji swoją twórczość zaprezentują również autorzy i autorki nieco młodsi stażem, którzy zdążyli już wykształcić i wielokrotnie objawić światu swój indywidualny głos poetycki. Choć określenie, kto jest weteranem, a kto jeszcze nie, jest umowne i płynne. No bo kim jest taki (potwierdzony już) Jakub Kornhauser, w świecie literackim obecny przynajmniej od 2007 roku, a w naukowym tylko nieco krócej? Czytelnicy i słuchacze poezji będą mieli również okazję podczas cyklu spotkań wysłuchać Natalii Malek (Nagroda Literacka Gdynia 2021 za Karapaks), Tomasza Bąka (Nagroda Literacka m.st. Warszawy 2022 za tom O, tu jestem), Marcina Mokrego (nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia 2020 za Świergot) czy Kamili Janiak (Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius 2021 za tom zakaz rozmów z osobami nieobecnymi fizycznie). Nie wypada w tym miejscu nie wspomnieć o jeszcze dwóch cenionych poetkach, a mianowicie Justynie Kulikowskiej nominowanej w 2022 roku do Nagrody Literackiej Nike 2022 za gift. z Podlasia oraz Patrycji Sikorze, w 2020 roku nominowanej do "Paszportów" Polityki za Instrukcję dla ludzi nie stąd. Swój panel otrzymają również twórcy i twórczynie świeżo po debiucie (m.in. Stanisław Kalina Jaglarz, Oliwia Stępień i Andrzej Woźniak). A podobno także ci, którzy do debiutu dopiero się szykują.

Warto nadmienić, że reminiscencje towarzyszące tegorocznej edycji sięgają dalej niż do barwnych pierwszych dekad XX wieku. Specjalne spotkania autorskie, którym będzie towarzyszyć oprawa muzyczna (zadbają o nią m.in. Dawid Dąbrowski i Piotr Kowalski), przypomną nam o tym, że liryka od samego początku nierozerwalnie związana jest z muzyką.

Konteksty i horyzonty

Poezja nie jest więc bytem zawieszonym w próżni. Z innymi obszarami literatury, sztuką, religią, filozofią czy nauką łączą ją różnego rodzaju relacje. Z pewnością w większości przypadków są to jednak związki zdrowe, choć bywa też, że burzliwe. Dlatego też zorganizowanym przez CK Zamek i WBPiCAK spotkaniom z poezją będą towarzyszyć poszerzające horyzonty wydarzenia towarzyszące. O tym, czy poezja jest niezbędna do zbawienia, opowie zainteresowanym ksiądz profesor Alfred Wierzbicki. Domowy spór między rodzeństwem, poezją i prozą, o to, które z nich jest najmądrzejszym i najukochańszym dzieckiem literatury, spróbują rozstrzygnąć przywoływani już Inga Iwasiów i Edward Pasewicz wraz z Maciejem Płazą (m.in. Skoruń). Natomiast wyzwania, z którymi mierzą się tłumacze (oraz twórcy dwujęzyczni), doczekają się szczegółowego omówienia przez Piotra Florczyka, który zasiądzie do stołu z Dariuszem Sośnickim i Jerzym Kornhauserem. W planach jest oczywiście również sesja krytycznoliteracka z prawdziwego zdarzenia. A na dokładkę wycieczka krajoznawczo-poetycka po Poznaniu. Oraz wystawa fotografii Macieja Kaczyńskiego.

Konkursy, turnieje i pojedynki

Obowiązkowym punktem programu każdej edycji Poznania Poetów jest gala Poznańskiej Nagrody Literackiej, której tegoroczną, dumną laureatką została Zyta Rudzka, autorka bardzo głośnej powieści Ten się śmieje, kto ma zęby. To także okazja do bliższego poznania trójki nominowanych do Stypendium im. Stanisława Barańczaka - są nimi prozaik Łukasz Barys, poeta Ivan Davydenko oraz dramatopisarka Anna Wakulik. Ale to nie wszystko. Na szczęśliwego laureata czeka również Studencka Nagroda Literacka Z Buta, przyznawana przez studentów UAM. A także wyróżnienie w konkursie "Ad Astra" za "wiersz nieziemski". Wiecznie niedokończony spór między poetami a krytykami, ciągnący się latami niczym waśń z Pojedynku Josepha Conrada, doczeka się kolejnej próby rozwiązania. Tym razem strony skrzyżują ze sobą rakietki pingpongowe. Mamy powody przypuszczać, że konfrontacja nie przyniesie decydujących rozstrzygnięć.

Nie możemy jednak zakończyć zapowiedzi festiwalu ping-pongiem. Jeszcze raz, żeby zrobiło się nieco mądrzej, oddajmy głos profesorowi Piotrowi Śliwińskiemu. "Poznań Poetów to okazja do poszerzenia i rewizji obrazu liryki współczesnej - pisze badacz - dla miłośników możność bliskiego spotkania z wierszem na żywo, dla wszystkich, dla których świat to za mało - sposobność przekroczenia granic trywialności i nudy". Przekraczajmy zatem śmiało!

Jacek Adamiec

• Poznań Poetów
• 16-20.05
• CK Zamek
• współorganizatorzy: WBPiCAK
• bilety: 5-20 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2023