Kultura w Poznaniu

Książki

opublikowano:

Książka - pretekst do spotkania

- Nie ma znaczenia, do której biblioteki ostatecznie trafia czytelnik. Najważniejsze, czy uzyska to, po co przyszedł oraz jaka atmosfera i relacja pomiędzy nim, a biblioteką powstanie - mówi Małgorzata Grupińska-Bis*, dyrektorka Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury.

, - grafika artykułu
Małgorzata Grupińska-Bis, fot. Grzegorz Dembiński

Co skłoniło polonistkę, doświadczoną menedżerkę kultury, wieloletnią dyrektorkę teatru do startu w konkursie na dyrektorkę WBPiCAK?

Po pierwsze od jakiegoś czasu myślałam o znalezieniu nowego wyzwania zawodowego związanego z moim wykształceniem. Po drugie przyglądałam się zmianom, jakim podlegają biblioteki i wsłuchiwałam w liczne debaty na temat stanu czytelnictwa w Polsce. Utwierdziłam się w przekonaniu, że wielki szacunek należy się ludziom, którzy pracują na jego rzecz. Fascynuje mnie, że u źródeł działania bibliotek leży idea bezpłatnego dzielenia się i swobodnego udostępniania zasobów. Każda grupa społeczna, bez względu na wiek, płeć czy status materialny ma równy dostęp do wiedzy i informacji. Poza tym w dzisiejszych czasach biblioteki fundują nam detoks od cyfrowego świata chaosu i natłoku informacji internetowych. Współczesne biblioteki nie przypominają swoich wcieleń sprzed dekad. Nie zajmują się wyłącznie  gromadzeniem, opracowywaniem i udostępnianiem zbiorów, ale są miejscami, w których czynnie i kreatywnie promuje się czytelnictwo oraz rzutkimi, ważnymi społecznie instytucjami, dla których książka jest jedynie pretekstem do międzypokoleniowego spotkania.

WBP opiera się na dwóch filarach: działalności bibliotecznej i animacji kultury. Zacznijmy od tej pierwszej. Gdy zapytasz poznaniaka o bibliotekę, odpowie zapewne: "Raczyńscy". Gdzie zatem sytuuje się WBP?

Nie ma znaczenia, do której biblioteki ostatecznie trafia czytelnik. Najważniejsze, czy uzyska to, po co przyszedł oraz jaka atmosfera i relacja pomiędzy nim, a biblioteką powstanie. Jeśli ona wsłucha się w głos czytelnika i wyjdzie naprzeciw jego oczekiwaniom, to on będzie wracał. Bibliotek nie stać na konkurowanie. Raczej tworzymy sieć, działamy wspólnie, dzielimy się  doświadczeniami i dobrymi praktykami. W dziale Gromadzenia, Opracowywania i Udostępniania Zbiorów działa zespół, który z powodzeniem pracuje nad zbudowaniem żywej więzi z czytelnikami. Przykładem jest ostatnia Noc Bibliotek, podczas której przygotowaliśmy cały program. Był np.: bookcrossing i bezpłatne znakowanie rowerów (dzięki uprzejmości policjantów z Komisariatu Jeżyce). Zainaugurowaliśmy też Dyskusyjny Klub Książki, a z okolicznymi księgarniami i kawiarenkami wypracowaliśmy system zniżek udzielanych po okazaniu karty bibliotecznej.

W naszej wyremontowanej siedzibie, przy ul. Prusa 3, tworzymy zróżnicowaną ofertę i zabiegamy o większą rozpoznawalność w najbliższym sąsiedztwie. Już dziś widać, że można pozyskać nowych czytelników, bo w porównaniu z minionym rokiem liczba wypożyczeń wzrosła o blisko 50%, a liczba nowych czytelników aż trzykrotnie! Siłą WBP jest również jej rola największego depozytariusza zasobów związanych z Wielkopolską.

Z ustawy o bibliotekach wynika, że WBP pełni funkcje nadrzędną wobec bibliotek w regionie.

Biblioteka pełni funkcję ośrodka informacji biblioteczno-bibliograficznej, udziela pomocy instrukcyjno-metodycznej i szkoleniowej, prowadzi działalność doradczą, bada stan i stopień zaspokajania potrzeb użytkowników, analizuje stan, organizację oraz  rozmieszczenie bibliotek w regionie. To zadanie realizuje Dział Metodyczno-Instrukcyjny, którego prężny zespół tworzą wykształcone i kompetentne instruktorki kontaktujące się stale z bibliotekami w regionie. Dział oferuje bibliotekarzom szeroki wachlarz szkoleń i konferencji, prowadzonych przez naszych pracowników lub podmioty zewnętrzne. Dydaktyka biblioteczna jest naszym ważnym zadaniem

Animacja kultury to u Was kilka mocnych aktywności. Jedną z nich jest wydawnictwo.

Działalność wydawnicza jest mi bliska. To wizytówka instytucji na skalę całego kraju. Nasi autorzy są laureatami najważniejszym nagród literackich w kraju. Działamy w kilku seriach tematycznych: biograficznej, historycznej oraz serii prezentującej ciekawe ośrodki wiejskie i związane z nimi postacie. Kontynuujemy cykle: Wielkopolska Biblioteka Krajoznawcza, Dzieje miast Wielkopolski, Wielkopolska Biblioteka Poezji, Biblioteka Poezji Współczesnej oraz Biblioteka Prozy Współczesnej. Jesteśmy cenieni na rynku poezji współczesnej, o czym świadczą liczne nagrody lub nominacje, m.in. Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius. Nagroda Poetycka im. K.I. Gałczyńskiego Orfeusz, Poznańska Nagroda Literacka, Nagroda Poetycka im. Wisławy Szymborskiej, Nagroda Literacka Gdynia, Nagroda Krakowa Miasta Literatury UNESCO i niedawna nominacja do Nike. Jesteśmy organizatorem wielu spotkań autorskich. Już od 2008 roku w siedzibie i we współpracy z CK ZAMEK realizujemy cykl Seryjni Poeci. Jego pomysłodawcą jest Mariusz Grzebalski, poeta i redaktor naszego wydawnictwa.

Drugi atut WBP to fotografia.

Zacznę od tego, że szeroko rozumiana działalność na rzecz upowszechniania kultury, to specjalność Działu Animacji Kultury, który współpracuje z twórcami różnych dziedzin sztuki w kierunku rozwoju kompetencji kulturowych społeczeństwa. Pracownicy działu organizują szereg imprez, dokumentują ważniejsze wydarzenia artystyczno-kulturalne regionu, udzielają pomocy instrukcyjno-metodycznej i organizacyjnej amatorskiemu ruchowi artystycznemu oraz sprawują opiekę nad twórczością ludową. Bardzo dynamicznie działają właśnie w na polu fotografią organizując Wielkopolski Festiwal Fotografii im. Ireneusza Zjeżdżałki, Objazdową Galerię Wielkopolskiej Fotografii, ciekawe wystawy, np. w ramach Galerii na Letnim oraz konkursy takie jak Wielkopolska Press Photo. Poza tym powołaliśmy Otwartą Pracownię Fotografii, by spotykać się w gronie osób zainteresowanych obrazowaniem. Tworzymy platformę dla dyskusji o fotografii; by ją poznawać i wzajemnie się jej uczyć. Zależy nam na demokratycznym, ale i krytycznym - w dobrym znaczeniu tego słowa - dialogu. Na spotkania zapraszamy każdego, bez względu na wiek, osiągnięcia, czy sposób widzenia rzeczywistości. Chcemy, by to miejsce było swoistym Hyde Parkiem fotografii.

Biblioteka ma spore dokonania i piękne tradycje także w krajoznawstwie. Jednak turystyka się zmienia i stawia przez jej animatorami spore wyzwania.

W strukturze Biblioteki działa Pracownia Krajoznawcza i ma się świetnie. Dysponuje dużymi zbiorami książek, map i przewodników. Zespół Pracowni udziela informacji i konsultuje trasy turystyczne, współpracuje z przewodnikami i pilotami oraz popularyzuje wiedzę o regionie. Prowadzi też portal Region Wielkopolska, na którym opisane się atrakcje i inne obiekty turystyczne, dzieje miast, trasy wycieczek pieszych, wodnych i rowerowych. Propaguje również atrakcyjną formę turystyki aktywnej, którą są questy. Pracownia przygotowała ostatnio nowe propozycje, m.in. quest w gwarze poznańskiej, który reklamowaliśmy tak: "Na hulajpecie bez Jeżyce to quest wyjątkowy, bo napisany w gwarze poznańskiej. Zwiedzając malownicze poznańskie Jeżyce możecie jednocześnie sprawdzić swoją znajomość języka gwarowego. Włóżcie więc trzewiki, weźcie gzuba, melę, szczuna i spacerując rozwiązujcie zagadki. Na końcu gry czeka na Was ukryta skrzynia skarbów. Nie potrzebujcie bejmów, żeby się fest bawić z Wielkopolskimi Questami".

Nie mogę odmówić sobie pytania o folklor.

Unikatowa jest nasza opieka nad Zespół Folklorystycznym "Wielkopolanie", laureatem wielu nagród, przeglądów i festiwali, Mecenasa Kultury Ludowej w Polsce, propagującego tradycje muzyczno-wokalne, przede wszystkim Wielkopolski. Jego kalendarz jest wypełniony i mnie samą zadziwiają te pokłady energii. Niedawno "Wielkopolanie" poprowadzili warsztaty tańców tradycyjnych w Centrum Wsparcia Współpracy Międzynarodowej UAM dla zagranicznych studentów. Folklor jest ważny, bo jednym z naszych zadań jest dbanie o dorobek pokoleń, jego dokumentacja, promocja i upowszechnianie. I to także staramy się robić.

A czy są dziedziny kultury, których WBP do tej pory nie rozwijała, a które uważasz za godne uwagi?

Chyba nie. One wszystkie były i zawsze się przenikały, tylko czasami akcent kładziono silniej na poszczególnych obszarach. Bliska memu sercu jest idea wzmocnienia roli Biblioteki w najbliższym sąsiedztwie - w dzielnicy Jeżyce - oraz uczynienie rozpoznawalnym adresu Prusa 3, który powinien kojarzyć się z ciekawym, społecznie ważnym i kulturotwórczym miejscem. To dla mnie szalenie istotne! Chcę zbudować wizerunek instytucji jako miejsca realnie należącego do lokalnej społeczności, miejsca przyjaznego, w którym chętnie bywamy, o którym chętnie mówimy i które jest częścią naszego życia. Ważne będzie inicjowanie działań wokół książki, które będą integrować środowisko i odpowiadać na konkretne potrzeby różnych grup odbiorców. Ich przykładem jest współpraca ze Specjalna Szkołą Podstawową nr 112. W naszej siedzibie odbywają się warsztaty w ramach projektu edukacyjnego Bliżej książki, a jednym z punktów ich programu jest czytanie bajek. przy którym uczniowie rozwijają umiejętność funkcjonowania w środowisku pozaszkolnym.

Wbrew pozorom w bibliotece nie zawsze jest cicho. Dzieje się tak, gdy odwiedzają nas dzieci i młodzież. Z przyjemnością oprowadzamy je po bibliotece, wspólnie czytamy, pokazujemy zbiory komiksów, czasami coś malujemy lub rysujemy albo mamy przedstawienie Teatru Kamishibai. Dodam, że często sami mieszkańcy coś u nas robią, a my chcemy dzielić się naszą przestrzenią, udostępniając ją oddolnym inicjatywom.

Na zakończenie powiedzmy jeszcze o tym, jak pandemia wpływa na tę instytucję.

Działamy. Wsłuchujemy się w rekomendacje Biblioteki Narodowej i przestrzegamy wszystkich zaleceń. Musieliśmy się dostosować do rzeczywistości i pokonać ograniczenia wykorzystując wszelkie narzędzia, by nie stracić kontaktu z czytelnikiem. Na szczęście udaje nam się zapobiec zakłóceniu naszego planu działania, zwłaszcza w zakresie udostępniania zbiorów. Działalność wydawniczą utrudnia ostatnio kryzys na rynku papieru, ale kontynuujemy ją. Inne aktywności realizowane są hybrydowo np. spotkania autorskie, czy szkolenia. Tak jak wszyscy  - radzimy sobie z problemami.

Rozmawiała Katarzyna Kamińska

*Małgorzata Grupińska-Bis - absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pracowała m.in. w Bibliotece Raczyńskich i Wydziale Kultury Urzędu Miasta Poznania. W latach 2015-2021 dyrektorka Teatru Ósmego Dnia, od września 2021 dyrektorka WBPiCAK.

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2021