Pierwsze starania o utworzenie uniwersytetu podjęte zostały jesienią 1918 r. W maju 1919 r. Dziennik Poznański informował zainteresowanych studiami, że na "Wydziale filozoficznym i prawnym poznańskiej uczelni: (...) można wpisywać się (...) w Collegium minus (b. Akademja) w sekretariacie".

W służbie nie tylko nauki

Choć sytuacja polityczna Wielkopolski wciąż była niejasna - traktat wersalski został podpisany dopiero 28 czerwca 1919 r. - 7 maja odbyło się uroczyste otwarcie uczelni. Po mszy św. w katedrze uroczysty pochód złożony m.in. z władz i profesorów oraz zaproszonych gości przeszedł do zamku ulicami tłumnie wypełnionymi przez poznaniaków. Główna uroczystość odbyła się w sali tronowej, wzięło w niej udział ok. tysiąca osób! "Idea Lubrańskich, Cieszkowskich, Libeltów staje się dzisiaj czynem" - powiedział podczas niej Adam Poszwiński, komisarz Naczelnej Rady Ludowej, nazywając poznański uniwersytet "wszechnicą w służbie czystej nauki i tworzenia obywateli". Wielki dla Poznania dzień zakończyło wystawienie w Teatrze Polskim "Warszawianki" Stanisława Wyspiańskiego.

Nowa uczelnia przejęła na swoje potrzeby gmach Akademii Królewskiej (nazwany Collegium Minus), część zamku (Collegium Maius), a także Bibliotekę Królewską (obecnie Biblioteka Uniwersytecka). Spora część kadry naukowej Uniwersytetu Poznańskiego pochodziła ze Lwowa i Krakowa, część rekrutowała się spośród Polaków zatrudnionych w Niemczech, Rosji, Szwajcarii, Francji i Stanach Zjednoczonych. Wśród niej były (w 1919 r.) dwie kobiety: Ludwika Dobrzyńska-Rybicka, która wykładała filozofię, socjologię i psychologię, oraz Michalina Stefanowska - neurolog i psychiatra. Obydwie w okresie międzywojennym zdobyły tytuł profesorski. W pierwszym roku istnienia UP przyjął 481 studentów, w tym 50 kobiet.

Skrócona kadencja

Twórca i pierwszy rektor UP - urodzony 160 lat temu Heliodor Święcicki był znanym poznańskim lekarzem ginekologiem. W mieszkaniu w Pałacu Działyńskich otworzył klinikę położniczą, w której stosował nowoczesne, poznane w Niemczech metody leczenia. Jako zwolennik holistycznej koncepcji zdrowia człowieka zainicjował ważne reformy w dziedzinie ochrony zdrowia, propagował m.in. instytucję pielęgniarki środowiskowej. Był członkiem, a od 1915 r. prezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Zręcznie pomnażany majątek (i do tego miał talent!) Święcicki wydawał m.in. na opiekę nad chwaliszewską i staromiejską biedotą oraz pomoc w kształceniu uzdolnionej młodzieży. W 1912 r. rząd pruski przyznał mu tytuł profesora. Funkcję rektora sprawował do śmierci w 1923 r.: "spalił się w ofiarnym trudzie, oddając wszystkie swoje siły umiłowanemu dziełu".

Daina Kolbuszewska